Trafikte kural ihlali yapan ya da çeşitli sebeplerle adli süreçlere konu olan sürücülerin karşılaşabileceği en ciddi yaptırımlardan biri ehliyete el koyma işlemidir. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili yönetmelikler uyarınca belirlenen bazı ihlaller, sürücü belgesinin geçici ya da sürekli olarak geri alınmasına neden olabilmektedir. Bu makalede, ehliyete el koyma süreleri, nedenleri ve itiraz yolları hakkında güncel bilgiler yer almaktadır.
Ehliyete El Koyma Nedenleri
Sürücü belgesine el konulmasının en sık rastlanan nedenleri şu şekildedir:
- Alkollü araç kullanmak
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi altında araç kullanmak
- Alkolmetreye üflemeyi reddetmek
- Ceza puanının doldurulması
- Hız sınırını sürekli ve aşırı şekilde ihlal etmek
- Trafik kazasına karışmak
- Ceza soruşturması veya kovuşturması kapsamında koruma tedbiri uygulanması
- TCK m.53 kapsamında belirli haklardan yoksun bırakılma
Her bir gerekçenin ehliyete el koyma süresi farklılık göstermektedir.
Alkollü Araç Kullanımı ve Ehliyete El Koyma Süresi
Alkollü olarak araç kullanan sürücülere uygulanacak yaptırımlar, promil oranına ve kaçıncı kez ihlal yapıldığına göre değişiklik gösterir.
| İhlal Sayısı | El Koyma Süresi | İdari Para Cezası (2025) |
|---|---|---|
| İlk seferde | 6 ay | 1.340 TL |
| İkinci seferde | 2 yıl | 1.679 TL |
| Üçüncü veya daha fazlasında | 5 yıl | 2.699 TL |
Not: Eğer kandaki alkol oranı 1.00 promilin üzerindeyse, ayrıca TCK m.179 uyarınca ceza davası da açılabilir.
Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Etkisinde Araç Kullanmak
Sürücü, uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisinde araç kullanırsa:
- 5 yıl süreyle ehliyetine el konulur.
- Adli para cezası uygulanır.
- Sürücü belgesi süresiz olarak da iptal edilebilir.
Alkolmetreye Üflemeyi Reddetme
Alkolmetreye üflemeyen sürücüye:
- 2 yıl ehliyete el koyma
- 2025 yılı itibarıyla 2.000 TL idari para cezası uygulanır.
Bu işlem, trafik güvenliğini doğrudan tehlikeye sokma kapsamında değerlendirilir.
Ceza Puanı Doldurulması
Sürücüler, trafik ihlallerine bağlı olarak ceza puanı alırlar. Ceza puanı 100’ü aşarsa şu yaptırımlar uygulanır:
| İhlal Sayısı | Ehliyete El Koyma Süresi | Ek Yükümlülük |
|---|---|---|
| İlk sefer | 2 ay | 40 saatlik eğitim |
| İkinci sefer | 4 ay | Psiko-teknik değerlendirme |
| Üçüncü sefer | Belge iptali | Ehliyetin tekrar alınması gerekir |
Hız Sınırının Aşılması
Sürücü bir yıl içinde hız sınırını %30 oranında beş kez aşarsa, ehliyetine 1 yıl süreyle el konulur. Bu sürenin sonunda psiko-teknik değerlendirme şartı aranır.
Koruma Tedbiri Olarak Ehliyete El Koyma
Ceza soruşturmaları ve kovuşturmalarında savcılık ya da mahkeme kararı ile koruma tedbiri olarak ehliyete el konabilir. Bu durumda:
- Süre belirsizdir.
- Tedbir, soruşturma ya da yargılamanın sonuna kadar devam edebilir.
- İtiraz için soruşturma aşamasında Sulh Ceza Hakimliğine, kovuşturma aşamasında Ceza Mahkemesine başvuru yapılır.
Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma
TCK m.53’e göre, mahkumiyet kararıyla birlikte sürücü bazı haklardan mahrum bırakılabilir. Bu durumda:
- Ehliyete el koyma süresi en az 3 ay, en fazla 3 yıl olabilir.
- Bu süre mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren başlar.
Ehliyete El Koyma Süresi Tamamlandıktan Sonra Ne Yapılır?
El koyma süresi sona erdiğinde sürücü:
- İlgili cezaları ödemelidir.
- Emniyet Müdürlüğüne başvurarak Ehliyet Geri Alma Tutanağı doldurmalıdır.
- Gerekli görülürse psiko-teknik değerlendirme ve eğitim belgeleri sunmalıdır.
Ehliyete El Koyma Kararına İtiraz Nasıl Yapılır?
El konulan ehliyetin geri alınması için başvuru merci duruma göre değişir:
| Sebep | İtiraz Merci |
|---|---|
| Alkollü araç kullanma | Sulh Ceza Hakimliği |
| Uyuşturucu madde kullanımı | Sulh Ceza Hakimliği |
| Alkolmetreye üflememe | Sulh Ceza Hakimliği |
| Ceza puanının dolması | Sulh Ceza Hakimliği |
| Adli kontrol tedbiri | Soruşturma için Sulh Ceza Hakimi, kovuşturma için Ceza Mahkemesi |
| Hak yoksunluğu (TCK 53) | İstinaf veya temyiz başvurusu ile birlikte |
İtiraz dilekçesi hazırlanırken şu unsurlara dikkat edilmelidir:
- Somut deliller sunulmalıdır.
- Mevzuata aykırılık net bir şekilde açıklanmalıdır.
- Mümkünse bir avukat desteğiyle hazırlanmalıdır.
Ehliyete El Koyma Süreleri Tablosu
| Neden | Süre |
|---|---|
| İlk kez alkollü araç kullanımı | 6 ay |
| İkinci kez alkollü araç kullanımı | 2 yıl |
| Üçüncü kez veya fazlası | 5 yıl |
| Uyuşturucu etkisi altında araç kullanma | 5 yıl |
| Alkolmetreye üflememe | 2 yıl |
| 100 ceza puanı ilk sefer | 2 ay |
| 100 ceza puanı ikinci sefer | 4 ay |
| 100 ceza puanı üçüncü sefer | Süresiz iptal |
| Koruma tedbiri (CMK) | Belirsiz, sürece bağlı |
| TCK m.53 kapsamında hak yoksunluğu | 3 ay – 3 yıl arası |
